در فرهنگ ایرانی از دیرباز، رسم بر این بوده که همه افراد جامعه در برگزاری مراسمهای محلی و مناسبتهای ملی و مذهبی، همراه یکدیگر باشند. این خاطرات در اذهان هر ایرانی بهعنوان نمادی از همدلی و همیاری نقش بسته است. اوج این فرهنگ در انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس ظهور یافت.
باورهای دینی و آداب و رسوم سنتی بیانگر این واقعیت است که هر گاه مردم دست در دست هم دادند، بر بسیاری از مشکلات فائق آمدند. این ظرفیت به قدری مهم بوده که بارها در دین اسلام به آن توصیه شده و زمینهساز اتفاقات بزرگی در جامعه اسلامی بوده است. ادبیات دینی، مبتنی بر این است که همه نسبت به هم مسئول هستند. چنانچه پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: «همه شما مسئوليد و درباره افرادی که به سخن شما گوش می‌دهند بازخواست خواهید شد» (کلُّکُم راع و کلُّکُم مسئولٌ عن رعیتِه). در قرآن تأکید شده که در برّ و تقوا، تعاون و همیاری داشته باشید (تعاوَنوا علی البِرّ و التَّقوی). یعنی وقتی که ما دور هم جمع شویم می‌توانیم ارزش‌افزوده خیلی بالاتری را در ابعاد مادی و معنوی ایجاد کنیم.
در حال حاضر نیز می‌توانیم نمونههایی از این سنت ارزشمند را در گوشه و کنار این مرز و بوم در توسعه و آبادانی مناطق نظیر احیای قنوات، ساخت مساجد، مدارس، خانههای بهداشت و حتی در دل بحرانها نظیر جنگ، سیل، زلزله، کرونا و … شاهد و ناظر باشیم.
در همه این موارد، یک اصل محوری وجود دارد و آن اینکه مردم منتظر عاملی بیرون از جمع خودشان (مثل دولت، نهادهای توسعهای و …) نمیمانند و با تکیه بر توان و ظرفیت‌های خود، تلاش میکنند تا امور را به بهترین وجه ممکن به پیش ببرند.
از طرفی در این اقدامات مردمی، نشانه چندانی از پیچیدگیهای دیوانسالارانه و اداری به چشم نمیآید و فقط کافی است تا مردم با یکدیگر همدل شده و با محوریت معتمدان محلی و راهبران اجتماعی، اقدامات بزرگی را رقم بزنند.
همچنین در این جوامع، اتکا به بودجههای دولتی یا بخش خصوصی موضوعیتی ندارد؛ چرا که از طریق بکارگیری ظرفیت‌های جمعی جامعه محلی، نظام تأمین مالی پایدار شکل میگیرد.
در الگوی تعالی اجتماعی رسالت، این اعتقاد راسخ وجود دارد که «مردم محوری بدون ارتزاق از بیتالمال» راهکاری است که در بستر جوامع وجود داشته و باید آن را تقویت نمود. برهمین اساس، مهمترین مؤلفهای که در الگوی تعالی اجتماعی رسالت بر آن تأکید شده است، مفهوم «همیاری اجتماعی» است.
همیاری اجتماعی بدین معنی است که مردم با تعاون، همدلی و باهم بودن و با اتکا به ظرفیت‌های خودشان امورشان را پیش ببرند. افراد جامعه با همیاری اجتماعی می‌توانند بهطور مشترک، ارزش مادی و معنوی ایجاد کنند و هر کسی گوشه‌ای از کار را بگیرد و با این اتفاق، مسائل مختلف با توان خود مردم حل می‌شود، بدون اینکه نیازی به جمع غیرخود داشته باشند.
جایگاه همیاری اجتماعی در الگوی تعالی اجتماعی رسالت
همیاری اجتماعی، پایه و روح همه فعالیت‌ها در الگوی تعالی اجتماعی رسالت است. چرا که تمام فعالیت‌هایی که در قالب این الگو انجام می‌شود متأثر از همیاری اجتماعی است.
بنابراین اگر همیاری اجتماعی در میان اعضا به خوبی اتفاق بیافتد، ناخودآگاه سایر مؤلفههای الگوی تعالی اجتماعی رسالت، یعنی قرضالحسنه و کارآفرینی اجتماعی نیز ارتقا مییابند. البته، این رابطه، دوطرفه و مکمل است و تقویت مؤلفههای قرضالحسنه و کارآفرینی اجتماعی در جامعه، خودبخود موجب رشد و ارتقای فرهنگ همیاری اجتماعی در آن جامعه خواهد شد.
از طرفی مفهوم همیاری اجتماعی در روابط اعضای زیست بوم «انجمن حامیان فرهنگ قرضالحسنه و کارآفرینی اجتماعی»، نهادینه شده است. اگر چه هر یک از اعضا (اعم از راهبران اجتماعی و آحاد جامعه؛ حامیان؛ سازمان‌های رهیاری و رهیاران) نقش خاص خود را در این زیست بوم ایفا میکنند، ولی هیچ یک بر دیگری برتری ندارند. زیرا همه این جمع، با همدیگر همیاری میکنند و هر یک گوشه‌ای از کار را می‌گیرند تا بتوانند سبک بهتری از کار و زندگی را برای خود و اطرافیانشان رقم بزنند.